Dünyanın Tüm Kadınları “Ophelia” | Tayf Kolektif

OFF Istanbul Alternatif Tiyatro Festivali… Bu festivalden haberdar olun lütfen. Tiyatrolar adına alternatif salonlar yaratılırken; sezonda gözümüze çarpmayan oyunlar ilgimizi çekebiliyor. Festival kapsamında olan oyunlar daha fazla seyirciyle buluşabiliyor böylelikle. Off Istanbul’u takibinize alın. Alternatif bir çok oyun keşfedeceğinizi garanti ederiz.

O oyunlardan biri Ophelia.

Oyun Shakespeare’in Hamlet oyunundaki kadın karakter Ophelia’yı odağa alıyor. Hamlet’i bir düşünün. Ophelia sahneye girdiği, sahne üzerinde olduğu an klasik Hamlet’imiz neye dönüşüyordu? Aşık bir adama. Sadece Ophelia varken kadın varlığı çok önemli kılınıyordu. Hamlet’in Ophelia için söylediği şu sözlere bakın:

“Yıldızların yandığına inanma

İnanma güneşin döndüğüne,

Her doğruyu yalan bil

Fakat seni sevdiğime inan Ophelia…”

Ophelia’nın ölümünden hemen önce söylemiştir bu sözleri Hamlet. Ve evet Ophelia bir aşk unsuru olmasının yanında, trajedinin de unsurudur aynı zamanda. Hatta tiyatronun en trajik kadın karakteridir.

Tayf Kolektif tiyatro tarafından OFF İstanbul kapsamında oynanan Ophelia toplumda kadın olma, kolektif kadın varlığını ortaya çıkarma açısından alternatif olarak nitelendirilmesi amacı güdülerek sahneleniyor. Fakat asıl amaç kadına dayatılan toplumsal cinsiyet rollerinin her kadına bir Ophelia hikayesi yaşattığını göstermek. Tayf Kolektif kadına karşı oluşmuş olan bilinçaltını soyut bir biçimde ortaya koyuyor ve Ophelia hikayesinin sorumluluğunu üzerine alarak metni yeniden yazıyor. Sahnede hiç konuşmayan, oyunun yarısına kadar neredeyse hiç hareket etmeyen, yüzlerinin ifade biçimleri ve bakışlarla, ellerinde kitaplarla ‘soyut’ anlamda orada olan ama aynı zamanda olmayan beş kadın var. Hareketli platformların üzerinde duran, platform hareket ettiğinde ortaya çıkan, yine platformun hareketiyle yok olan kadınlar görüyoruz. Daha doğrusu bu durumu böyle algılıyoruz. Kadınlar sanki bir platformun üstündeymişçesine hareket ediyorlar. İsimsiz ve neredeyse cinsiyetsizler. Toplum da bunun böyle algılanmasını istemekte. Platform varmış gibi yaratılan algı, toplumun kadını algılayış biçimiyle aynı. Kadınları dışardan bir gücün (erk gücün) yönetmesini ve yönlendirmesine o kadar alışığız ki, bu durum olmayan platformları varmış gibi algılamamız için yeterli.

Oyun beş perdelik Hamlet’e biçimsel benzerlik üzerinden atıfta bulunurcasına beş epizottan oluşturulmuş. Bekleyiş. Aşk. Delilik. Ölüm. Tablo. Tiyatro kendi ismine atıfta bulunurcasına her bir epizot için farklı renk tayfları kullanıyor. Bekleyiş için maviye çalan bir gri; Aşk için kırmızı; Delilik için sarı; Ölüm için yeşil; Tablo için mor. Konuların renklerini oluşturan bu ışık tayfları bir prizmanın içinden geçerek değil de toplumun içinden geçerek bizlere yansıyor.

Sahnede konuşmayan beş kadına karşılık erkek ve kadın olmak üzere konuşan iki dış ses mevcut. Bu iki düz seste sahnedeki kadınların yaşadığı bekleyiş, aşk, delilik, ölüm duygu durumlarına karşılık hiçbir duygu iniş çıkışı yok. Dümdüz bir yerden dümdüz bir şekilde söylenmesi gerekenleri söylüyorlar. Bu sesler toplumun ta kendisi. Tablo bölümüne gelindiğinde ise müzik daha yüksek perdeden çalıyor ve sahnedeki beş kadın bu düz seslere karşılık seyirlik bir meseleye dönüşüyorlar. Onlara yardım eden yok. toplumsal bilinçaltının kadın üzerinde işleyiş biçimi hiç değişmiyor.

Klasik oyun anlayışını bir tarafa bırakıp postmodern anlayışla tüm anlatımı ters düz eden Tayf Kolektif ses ve bakış düzeneği ile oynayarak çok katmanlı bir Ophelia yaratıyor. Böylesine yoğunlukta bir anlatımı bir saat içinde bizlere sunuyor. Klasik tiyatroyu alt metni bozmadan nasıl gittikçe daha çağdaş ve çok katmanlı bir anlatım üzerine sergilenebileceğinin en güzel örneklerinden birini veriyor. Off İstanbul Alternatif Tiyatro kapsamında sahnelenen Ophelia’yı kaçırmayın.

Yaşasın Tiyatro 🙂

Aynur Kulak