Pensilvanya’nın Ligonier bölgesinde dört yıldır süren arkeolojik kazılar, George Washington‘un askeri kariyerindeki az bilinen bir “dost ateşi” olayına ışık tutarken, Fransız-Kızılderili Savaşı‘ndaki kritik bir bölümü daha sağlam temellere oturttu.
Juniata College öğretim üyesi ve arkeolojik ekip lideri Jonathan Burns, Fort Ligonier Tarih Eğitim Merkezi’nde yaptığı açıklamada “Bulduk. Doğru yerde olduğumuzdan eminim” dedi.
Bu yer, 12 Kasım 1758 tarihinde yaşanan çatışmanın gerçekleştiği nokta olarak değerlendiriliyor. O gün Albay George Washington Virginia güçlerini kaleden yönetirken, İngiliz bayrağı altında ilerleyen ikinci bir asker grubuyla birlikte, sisli bir akşamüstünde Fransız baskınına ayrı ayrı yanıt verirken yanlışlıkla birbirlerine ateş açmışlardı.
300’den fazla eser gün yüzüne çıktı
Bölgeden çıkarılan 300’den fazla eserden bazıları, üniforma düğmeleri de dahil olmak üzere, kalenin müzesindeki Washington Galerisi’nde yeni bir sergide görücüye çıktı. Diğer eserler ise üniversitede incelenmeye devam ederken, bazıları da kaleden yaklaşık 3 kilometre batıda bulunan alanda bu hafta hala topraktan çıkarılıyor.
Juniata’da Kültürel Kaynak Enstitüsü’nün direktörü Burns, “Bu son derece önemli bir alan. Her gün daha önce keşfedilmemiş bir Washington savaş alanını duyurma şansınız olmaz” diye konuştu.
Fort Ligonier eğitim direktörü Matt Gault ise “Tarihin sayfalarını açıp George Washington’un hayatında çoğu zaman gözden kaçan bir an ve yerdeki perdeyi aralamış oluyoruz” ifadelerini kullandı.
Washington’un hayatını riske atan olay
Washington’un dost ateşini durdurduğu rivayet ediliyor; asker sırası boyunca ilerleyerek kılıcıyla tüfekleri kenara çevirmiş. Ancak bunun ağır bir bedeli olmuş: 38 er ve iki subayın öldüğü ya da kaybolduğu bildirilmişti.
Gault, olayın gümüş astarına da dikkat çekerek, bazı Fransız kaçakların yakalandığını ve Fort Duquesne’daki ordularının zayıf durumda olduğunu açıkladığını belirtti. Bu durum İngiliz ordusunu hemen batıya ilerlemeye ikna etmiş ve kalenin Fransızlar tarafından yakılıp terk edildiğini görerek zafer kazanmışlardı.
Dost ateşi değişiminden otuz yıl sonra Washington, bu bölümün anılarını Fort Ligonier koleksiyonunun bir parçası olan el yazısı bir belgede kaleme almıştı. Üçüncü şahıs olarak yazan Washington, olayın “G.W.’nin hayatını daha önce ya da sonra hiç olmadığı kadar tehlikeye attığını” yansıtmıştı.
Sanat eserinde de ölümsüzleşen an
Bu an, 2019’da ünlü sanatçı ve yerel doğumlu Chas Fagan’ın “Flash Point” adlı tablosunda da ölümsüzleştirildi. Bu sanat eseri de kale müzesinde sergileniyor.
Fagan, Amerikan tarihine ve dost ateşi olayına olan ilgisinin babası Charlie tarafından aşılandığını söyledi. Arkeolojik kazı şekillenmeden çok önce babasının savaş alanının yerini belirleme arayışında olduğunu belirtti.
“Bunu çözmekte kararlıydı” diyen Fagan’a göre babası uzun süredir bu konuyla uğraşıyordu.
Bilimsel analizlerle desteklenen bulgular
Burns, “Düğmelerin, mermilerin ve tokaların bolluğu gerçekten savaş alanının hikayesini anlatıyor” dedi.
Askerlerin taşıyabileceği yeterince kişisel eşya, Forbes Yolu’ndan yeterince uzakta bulunduğu için bunların sadece rotada seyahat eden gruplar tarafından kaybedilmiş olma ihtimali düşük. Bu eşyalar arasında iki çorap jartiyer tokası da var.
Yukarıdaki kategorilerin hiçbirine uymayan özellikle ilginç bir eser, fleur-de-lis tasarımı taşıyan ve Fransız kökenli görünen bir saat anahtarı. Burns bu bulguyla ilgili “O gün kesinlikle çok heyecanlandık” diye konuştu.
Cuma günü Washington D.C.’den Greg Williams, her Temmuz ayının bir haftasını devam eden kazıya yardım etmek için ayıran gaziler grubundan biri olarak dost ateşi alanında bakır bir ayakkabı tokası keşfetti. Williams “Bu oldukça havalı” dedi.
İzotop analizi mermi kökenlerini ortaya çıkardı
Burns, izotop analizi kullanarak arkeologların Avrupa’da çıkarılan kurşun içeren ve muhtemelen Virginia askerlerinin kullandığı mermileri, kurşunu Fransızların Missouri’de çıkardığı mermilerden ayırabildiklerini söyledi. Kanada’da çıkarılan kurşunlu sadece üç mermi bulundu – o zamanlar da Yeni Fransa’nın parçasıydı.
Dost ateşi alanında ipuçları keşfetmek için kullanılan diğer yöntemler arasında yer altı radarı da var. Bu yöntemle artık yok olmuş 1770’lerdeki bir ahırın köşesi ortaya çıkarıldı. Ayrıca iki arkeolojik kadavra köpeği, çeşitli noktalarda 18. yüzyıl insanlarının bıraktığı kokular tespit etti.
Ekipler şimdiye kadar dost ateşi alanında, çatışmada ölenler gömülmüş olacak kesin mezar izleri bulamadı.
Gelecek planları
Eski Delmont sakini ve şu an Indiana County’de yaşayan PennDOT arkeolog Susanne Haney, “Mezarları bulup onları uygun şekilde anmak çok güzel olurdu. Bu doğru olan şey” dedi.
Bu haftaki kazı çalışmalarına katılan Haney, beraberindeki üç Indiana Pennsylvania Üniversitesi öğrencisi stajyerine eğitim deneyimi sağladı.
Sonuçta kazı katılımcıları, “her şeyi haritalandırıp ne olduğunu bir nevi yeniden kurabilmek” için yeterli dönem eseri kurtarıp dikkatli şekilde belgelemeyi umuyorlar. Burns, “Alan tarihe önemli daha fazla bilgi verebilir” dedi.
Genel Direktör Mary Manges‘e göre kale, mülk sahipleriyle kazının en az beş yıl daha devam etmesine izin verecek bir anlaşmaya sahip.
