Dopo adındaki bir kolektif, Tasarım Haftası sırasındaki yüksek konut fiyatları sorununu ve ötesini ele alıyor.
Bu 1.35 milyonluk şehirde, Salone del Mobile’nin düzenleneceği haftalara doğru belirli bir ritüel gerçekleşir. Facebook ve Instagram’da özel odalar ve tam dairelerin gecelik birkaç yüz avroya sunulduğu reklamlar belirmeye başlar. Sonra, Fiera Milano’nun kapıları açılmadan hemen önce -Milan’ın dışındaki sergi merkezi- sakinler evlerini toplar ve Nisan ayında şehre inen 300.000’den fazla fuar ziyaretçisine yer açarlar.
“Dolaylı olarak Salone haftasında evlerini terk eden insanlar fenomenine hayran kaldık,” diyor Dopo’nun Milan’ın güneydoğusundaki Corvetto mahallesinde bulunan bir yaratıcı alan ve kültürel merkezinin kurucularından biri olan 34 yaşındaki Salvatore Peluso. Milan Tasarım Haftası sırasında, Dopo, genç tasarımcılar tarafından tasarlanan bir evi keşfetmek amacıyla aynı zamanda gerçek bir geçici konut işlevi görecek olan “Kaçaklar” adlı bir sergi sunuyor. Bu göç, yalnızca Milan‘a özgü değil, hatta tasarım haftasına özgü de değil. Nisan tasarım festivali, çoğunluğu halka açık olan sergileriyle dikkat çekiyor (Karşılaştırma yapmak gerekirse, yılda dört kez düzenlenen Milan moda haftaları genellikle sektör içi kişilere ayrılmıştır).
Benzer eğilimler, dünya genelinde büyük ölçekli spor etkinlikleri ve konserler sırasında da gözlemlenebilir. Ancak, bir spor arabası yarışı veya müzik festivali, katılımcıların sistemi eleştirebilecekleri bir sahne sunmaz. Peluso için, bu konuları tartışmak için tasarım haftasını bir araç olarak kullanmak önemliydi, diyor.
Dopo, adını şirketler veya sendikalar tarafından düzenlenen iş sonrası sosyal kulüplerden alan, Milan’ın endüstriyel bir mahalledeki bir sokak sonundaki eski bir depodadır. Genç yaratıcı işçiler ve akademisyenlerin oluşturduğu bir kolektif tarafından 2022’de kuruldu. Peluso’nun yanı sıra, bu kişiler arasında gazeteci ve araştırmacı olan Bianca Felicori; mimarlar Carlotta Franco, Grazia Mappa ve Gabriele Leo; ve tasarım stüdyosu Parasite 2.0‘dan üç üye (Luca Marullo, Eugenio Cosentino ve Stefano Colombo) bulunuyor. Merkez, yıl boyunca genellikle sergilere ve partilere kapılarını açan paylaşımlı bir stüdyo alanı olarak işlev görür.
Küratörler, bu “tasarım haftası göçü”nü Milan’daki konut belirsizliğinin daha büyük sorunlarının bir mikrokozmosu olarak gördüklerini söyledi. Bir gayrimenkul şirketi olan Abitare‘ye göre, mobilyalı iki yatak odalı bir dairenin kısa vadeli kiralama fiyatı Tasarım Haftası sırasında %245 artıyor. Çoğu lüks tasarım showroom’unun bulunduğu Brera mahallesinde, bir daire için bir haftalık ortalama fiyat 7.000 avro (yaklaşık 7.500 dolar).
Kar amacı güden fırsatlar, zaten sıkışmış konut stokunu daha da kötüleştiren kısa vadeli kiralama birimlerine dönüşmüştür. Milan’da iki yatak odalı bir dairenin aylık ortalama kirası 1.850 avrodur – bu rakam, 2022’deki fiyatlara göre %10 daha yüksektir.
Kısa vadeli kiralamaların yaygınlaşması, otellerin kıtlığına da kısmen bağlanabilir. Milano turizm kuruluşuna göre, 2023 yılında neredeyse 11 milyon kişi ziyaret etmiş olmasına rağmen, şehirde yalnızca 448 otel bulunmaktadır. Bu rakam, benzer sayıda ziyaretçiye sahip olan Madrid’in 800’den fazla otele sahip olmasıyla karşılaştırılabilir.
Tüm bu faktörler, öğrencilerin, diğer genç tasarımcıların ve meraklıların Milan Tasarım Haftası’nı ziyaret etmeye güç yetiremediği bir sistem yaratır. Bununla birlikte, burada yaşayanlar, artık kısa vadeli ziyaretçilerin sayısının arttığı istenen mahallelerde daireler için rekabet ederken yıl boyunca etkilenirler.
Gerçekten de, geçen yıl kira fiyatlarının uçması, İtalya genelindeki öğrencilerin yaşanamaz yaşam maliyetini vurgulamak için kampüs binalarının önüne çadırlar kurarak protesto düzenlemelerine yol açtı – ki bu, Dopo kolektifinin bu yıl Milan Tasarım Haftası’ndaki konut konusuna odaklanma kararını etkileyen bir hareket olduğunu söyledi.
Ana sergi, Avrupa’nın farklı grupları tarafından tasarlanmış barınakları içeriyor, diyor Franco. Bir yatak odası, Sicilya’daki bir tasarım okulu olan Abadir Academy ile birlikte yapılmış ve bir elektronik müzik festivali olan Ortigia Sound’un bir yaratımıdır. Mart ayında, terzi Greta Naselli, okulun öğrencileri için bir atölye düzenledi; öğrenciler, güney İtalya pazarlarının canlı tente çatılarının ilham aldığı kumaş parçalarını aramak için yerel pazarları karıştırdılar. Barınak, Ağustos ayında Sicilya, Siraküza’da Ortigia Sound etkinliği sırasında bir güneşlik olarak yeniden kullanılacak.
İkinci bir yatak odası, Dopo tesislerinde bulunan atılmış malzemeler kullanılarak yapılmış geçici bir uyuma alanı oluşturmak için Milano’nun Zattere mimari kolektifi tarafından inşa edildi.
Üçüncü yatak odası için, Rotterdam’dan bir küratör olan Cecilia Casabona, kendi başlarına yaşayan genç Hollandalı tasarımcıları -kendi başlarına bir konut krizi yaşayan- sunucu mobilyaları sağlamaları için davet etti. Bu projenin adı “Hollanda Yaşam Elçiliği” dir ve Jonas Hejduk tarafından bir halı ve şömine; Diego Faivre ve Hugo Béhérégaray tarafından renkli, soyut aydınlatma; Teun Zwets tarafından oturma alanı ve Flora Lechner tarafından iki taşınabilir yatak içerir. Yataklar, Lechner’in Odd Size Baggage’indeki, bir uçağın bagaj bölmesine sığacak şekilde katlanabilen mobilyalarına dayanmaktadır.
“Öğrenci olarak, konut her zaman bir sorundur,” diyor Lechner. Hollanda’nın Eindhoven Tasarım Akademisi’nden 2020 mezunu olan Lechner, bazı sınıf arkadaşlarının okulun ilk aylarında kamplarda yaşadıklarını hatırlıyor. Desteksiz olarak, öğrenim görürken Milan Tasarım Haftası’na katılmanın maliyeti engelleyici olabilir. “Bazı insanlar sadece işlerini gönderir ama kendileri gelmez” diyor.
Geleneksel ürün sunumlarının yerine, birkaç yeni ve yükselen tasarım firması, Dopo’da multidisipliner deneyimler sunuyor. Berlin merkezli Bottone, oturma odası için bir ses performansı tasarladı. Vicenza’dan Zerogloss, mutfakta yemek pişirme ve yemek paylaşma temalı atölyeler düzenliyor. Ve Münih’ten Felix Pöttinger, Hausham’daki marangozluk ve tasarım stüdyosu Eham ile işbirliği yaparak oluşturulan 12 metrelik (39 fitlik) bir yemek masası, misafirlerin akşam yemeği partileri ve topluluk masası tartışmalarının merkezi oluyor.
Akşamlar için, konaklama misafirleri, ekstra halka açık etkinlikler düzenledi; bunlar arasında bir meditasyon seansı, bir ambient müzik konseri ve bir çay seremonisi yer alıyor. “Süper rahatlatıcı bir ortam istiyoruz.” diyor Peluso.
Dopo’nun küratörleri yaratıcı ilham için uzaklara bakmak zorunda kalmadılar. Felicori, radikal İtalyan kolektiflerinden birinin, Archigram’ın 1971 yapımı “Instant City” gibi, geçici kurulumlar aracılığıyla yaşamın yeni yollarını keşfetmek için kullandığını belirtiyor. “Bu bir evin performansı.” diyor. “Daha hızlı ve hızlı giden bir dünyada, yavaş bir şey öneriyoruz.”
Bazı diğer Tasarım Haftası projeleri alternatif barınma fikirlerini keşfediyor. Tortona bölgesinde, kültürel merkez Base, “Toplumsal Laboratuvar – Kamp” başlıklı çok yönlü bir sergi düzenliyor. Binanın çatısında, Parasite 2.0, Base’in tasarımcılarının yanı sıra öğrenciler ve diğer kültürel organizatörleri de barındıran geçici bir kamp alanı inşa etti.
Ve Avrupa Tasarım Enstitüsü, öğrencileri Navigli bölgesindeki bir spor sahasında bir geçici kamp alanında iki gece ücretsiz konaklamaya davet etti ve çadırları donatmak için Ikea ve dış mekan şirketi Ferrino ile işbirliği yaptı. Okulun akademik direktörü Riccardo Balbo, bunu bir eğitim fırsatı olarak görüyor.
“Okul olarak misyonumuz, bir genç nesli yeni şeyler görmelerini sağlamak olan merakı desteklemek olmalıdır.” diyor Balbo. “Eğer bunu Salone’nin bağlamına koyarsak, şehirdeki kentleşme, artan kira ve artan yaşam maliyeti, o zaman sadece öğrencilerin gelip görmesini kolaylaştırmalıyız.”
Gençleri Milan Tasarım Haftası’na entegre etmek aynı zamanda Salone del Mobile’nin yönetim organının da bir hedefi. Bu organın lideri, mobilya şirketi Porro’nun pazarlama ve iletişim direktörü Maria Porro‘dur.
Salone del Mobile son zamanlarda, fuarın bölgenin ekonomik ve sosyal etkilerini incelemek için Milano Politeknik Üniversitesi ile işbirliği yapmıştır. Araştırma alanları arasında, şehirdeki geçici konaklama ve kalıcı konut üzerindeki etkiler de bulunuyor.
Çalışmanın sonuçları bu yılın ilerleyen zamanlarında açıklanacak olsa da, fuar öğrenciler için giriş ücretini 55 avrodan 20 avroya düşürdü “çünkü öğrencilerin geleceği olduğunu biliyoruz.” diyor Porro.
Milan Tasarım Haftası’na ve onları engelleyen faktörler hakkında bir konuşma başlatarak, “Kaçaklar”ın küratörleri, tasarımın daha çok topluluk odaklı – kurumsal olmaktan ziyade – yönlerine yeniden bağlanma fırsatı olarak görüyorlar.
Franco, “Tamamen kolektif bir ortam sergilemekle ilgili. Bu, tasarımda yeniden inşa etmemiz gereken bir şeydir.” diyor.
Laura May Todd / NY Times
